Η Κοινωνική Οικονομία - Μιά αντι-συμβατική λύση γιά την καταπολέμηση της ανεργίας

ΟΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΤΕΤΟΙΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΟΠΩΣ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Όταν μιά οικονομία,βρίσκεται στο χάλι που βρίσκεται σήμερα η ελληνική οικονομία,καμμιά κλασσική συνταγή δεν μπορεί να λειτουργήσει άμεσα γιά να ανακουφίσει την χώρα, και κυρίως τους νέους.

Γιά παράδειγμα, ας πάρουμε την ανεργία.Τί ακούμε από τους υπεύθυνους;Οτι γιά να καταπολεμηθεί η ανεργία χρειάζεται να γίνουν ξένες επενδύσεις, και παράλληλα να δημιουργηθούν πολλές start ups, μικρές δηλαδή και καινοτόμες εταιρίες που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.Σωστό είναι είναι αυτό.Ομως δεν λαμβάνεται υπόψη ο παράγοντας χρόνος.

Πόσες ξένες επενδύσεις θα έρθουν;500;Kαι θα δημιουργήσουν η κάθε μία 200 θέσεις εργασίας;Σ΄αυτό το αισιόδοξο σενάριο, θα δημιουργηθούν 100.000 νέες θέσεις εργασίας ας πούμε μέσα στην επόμενη πενταετία.

Πόσες νέες μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις θα δημιουργηθούν; 1.000 ;Και θα δημιουργήσουν η κάθε μία 10 θέσεις εργασίας;Kαι πάλι, σ΄αυτό το αισιόδοξο σενάριο, θα δημιουργηθούν 10.000 θέσεις εργασίας μέσα στην επόμενη πενταετία.Στο σύνολο του αισιόδοξου σεναρίου, θα δημιουργηθούν λοιπόν 110.000 νέες θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα 5 χρόνια.

Ας πούμε επίσης ότι θα προστεθούν σ΄αυτές τις 110.000 θέσεις εργασίας,άλλες τόσες την επόμενη πενταετία,από τα ΕΣΠΑ,τους αναπτυξιακούν νόμους, και όλα αυτά τα άχρηστα εργαλεία με τα οποία οδηγήθηκε η οικονομία της χώρας στην καταστροφή τα τελευταία 40 χρόνια.

Ας πούμε επίσης ότι προσλαμβάνονται στο Δημόσιο λόγω των συνταξιοδοτήσεων άλλοι 100.000 άνθρωποι την επόμενη πενταετία.

Ετσι,όσο λάθος και να κάνω στους ανωτέρω υπολογισμούς,άντε να δημιουργηθούν 300.000 -350.000 θέσεις εργασίας τα επόμενα 5 χρόνια, ενώ η χώρα έχει σήμερα 1.500.000 ανέργους.

Είναι βιώσιμο ένα σενάριο όπου στην καλύτερη περίπτωση η χώρα σε 5 χρόνια απο τώρα θα συνεχίζει να έχει 1.200.000 ανέργους;Για μένα δεν είναι.Και όλα αυτά υπό την προυπόθεση να μην αυξηθεί περαιτέρω η ανεργία μέσα στο 2014 από την κατάρρευση των μισών μικρών ελληνικών επιχειρήσεων που δεν μπορούν πιά να πληρώσουν μισθούς, εργοδοτικές εισφορές και φόρους όπως προειδοποιούν οι εργοδοτικές οργανώσεις.

ΟΙ ΑΝΤΙ-ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Υπό αυτές τις συνθήκες, αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε την ανεργία, πρέπει,πέρα από τις ανωτέρω συμβατικές λύσεις, να σκεφτούμε και αντι-συμβατικές κυρίως λύσεις.

Γιά να το κάνουμε αυτό, ο καλύτερος μπούσουλας θα ήταν να σκεφτούμε τις ρίζες μας, και τις αξίες του ελληνισμού.Αν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό,και γνωρίζοντας ότι ο ελληνισμός δεν έχει αρχές αλλά αξίες, θα μπορούσαμε να βρούμε τις αντι-συμβατικές λύσεις βασιζόμενοι και πάλι σ΄αυτές τις αξίες.Μπορεί να φαίνεται κάπως θεωρητικό αυτό που περιγράφω, αλλά επειδή έχω ασχοληθεί αρκετά μ΄αυτό τους τελευταίους μήνες, θα μπορούσα να το αναλύσω, και θα φανεί τότε ότι δεν είναι καθόλου θεωρητικό. Είναι γιά παράδειγμα θεωρητική η έννοια του φιλότιμου που περιγράφει τόσο καλά ο Γιώργος Λογοθέτης της LIBRA στο διαδίκτυο και την οποία έχω παρουσιάσει σ΄αυτό το ιστολόγιο;Δεν είναι καθόλου θεωρητική η αξία αυτή, και έχει πρακτική εφαρμογή στην οικονομία.

Ομως υπάρχει ένα πρόβλημα και πάλι χρόνου, αν υποθέσουμε ότι εφαρμόζουμε από αύριο τις αξίες του ελληνισμού στην οικονομία.Και χρόνος γιά την καταπολέμηση της ανεργίας δεν υπάρχει.Οπότε δεν θα κάνω αυτή την ανάλυση σήμερα.

Οπότε, κατά την γνώμη μου, οι αντι-συμβατικές λύσεις είναι

1/να σταματήσει η εξόντωση των μικρών επιχειρήσεων και να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.

Γιά κάθε μικρή επιχείρηση που προσλαμβάνει έναν υπάλληλο (επιπλέον από αυτούς που απασχολούσε ας πούμε κατά την διάρκεια του 2013)και δεσμεύεται να τον κρατήσει γιά ένα χρόνο, το κράτος να δεσμευτεί να της κάνει μιά ρύθμιση του 50% των οφειλόμενων φόρων και εργοδοτικών εισφορών γιά 5 χρόνια, υπό την μορφή ενός χαμηλότοκου δανείου, που θα αρχίσει να πληρώνεται από το 2016.

Επιπλέον,όποια από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις προσλάβει έναν υπάλληλο όπως αναλύθηκε ανωτέρω,μπορεί να προσλάβει έναν επιπλέον υπάλληλο γιά ένα έτος, να απαλλαχθεί από φόρο εισοδήματος γιά αυτό το έτος.

Γενικότερα, πολλά μέτρα μπορούν να ληφθούν ως κίνητρα πρόσληψης υπαλλήλων από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις.Τα κίνητρα που δίδονται σήμερα μέσω του ΟΑΕΔ δεν είναι αποτελεσματικά και μάλλον βοηθούν την παρασιτική οικονομία.

2/να δοθούν κίνητρα απασχόλησης στις εξαγωγικές επιχειρήσεις σε συνεργασία με τις τράπεζες που γνωρίζουν καλά τα οικονομικά αυτών των επιχειρήσεων.Το μεγαλύτερο κίνητρο, είναι να αποκατασταθεί η ρευστότητα αυτών των επιχειρήσεων μέσω δανείων, με κίνητρα πρός τις τράπεζες γιά να χρηματοδοτήσουν με απόλυτη προτεραιότητα αυτές τις επιχειρήσεις.

Αν η χώρα μας είχε ένα κράτος που λειτουργούσε, οι δύο ανωτέρω αντι-συμβατικές λύσεις θα ήταν αρκετές γιά να αντιμετωπιστεί η ανεργία.Διότι οι μικροί επιχειρηματίες είναι αυτοί που μπορούν να βγάλουν την χώρα από το χάλι στο οποίο την οδήγησε το πολιτικό της σύστημα.Ομως το κράτος δεν λειτουργεί και αυτοί που το διαχειρίζονται, μή έχοντας δουλέψει ποτέ, δεν ξέρουν καν πώς λειτουργεί η οικονομία.Οπότε, αυτές οι δύο αντι-συμβατικές λύσεις από μόνες τους, με το υφιστάμενο πολιτικό προσωπικό δεν θα είναι αποτελεσματικές.Πρέπει να σκεφτούμε και κάτι άλλο.

3/ η κοινωνική οικονομία

Σ΄ολόκληρη την Ευρώπη δημιουργήθηκε την τελευταία εικοσαετία αυτό που ονομάζεται κοινωνική οικονομία.Σήμερα σε χώρες όπως η Γαλλία η η Ιταλία, η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 8% του ΑΕΠ αυτών των χωρών.Η κοινωνική επιχείρηση παράγει όχι μόνο γιά το καλό των μετόχων και των εργαζομένων, αλλά και γιά το καλό της κοινωνίας.Στην κοινωνική οικονομία και στα οφέλη της γιά την χώρα μας θέλω να σταθώ σήμερα, διότι κατά την γνώμη μου είναι η κύρια αντι-συμβατική λύση γιά την καταπολέμηση της ανεργίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να έχει αποτελέσματα άμεσα.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Πρίν μελετήσω αυτό το θέμα, δηλαδή πρίν από ένα χρόνο, η έννοια της κοινωνικής οικονομίας με παρέπεμπε ασυνείδητα, στους κομματοσκυλικούς συνεταιρισμούς της δεκαετίας του 1980 στην χώρα μας.

Αρχίζοντας να μελετώ αυτό που δημιουργήθηκε στις υπόλοιπες ευρωπαικές χώρες τα τελευταία 25 χρόνια,ανακάλυψα έναν ολόκληρο κόσμο που παράγει και προσφέρει στην κοινωνία.Οι κοινωνικές επιχειρήσεις ανά την Ευρώπη, είναι χιλιάδες, και απασχολούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους, δραστηριοποιούμενες σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.

Είναι επιχειρήσεις που δημιουργούνται με πολύ λίγα χρήματα αρχικά, που προέρχονται είτε από δωρεές του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις και ιδιώτες) είτε από μικρές επιχορηγήσεις που καταβάλλονται από το κράτος η την περιφέρεια.Σπάνια έχουν συνάψει δάνειο,και έχουν ηγέτες-ιδρυτές που είναι ξεχωριστοί άνθρωποι, καινοτόμοι, με κοινωνική ευαισθησία,που έχουν όραμα.Οι επιχειρήσεις αυτές επιδιώκουν το κέρδος, αλλά όχι γιά να το διανείμουν στους μετόχους (συνήθως μέτοχοι είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ), αλλά γιά να αναπτύξουν την επιχείρηση, επανεπενδύοντας το σ΄αυτήν.

Οσο ανακάλυπτα αυτόν τον ξεχωριστό οικονομικό κόσμο, συνειδητοποιούσα ότι η κοινωνική οικονομία δεν ήταν τίποτ΄άλλο από την ελληνική έννοια του κοινοτισμού που ανέλυσε ο Σ.Κουτρούλης στα βιβλία του.Ομως φαίνεται ότι είναι στην μοίρα του σύγχρονου ελληνισμού έτσι όπως έχει αποκοπεί από την ιστορία και τις αξίες του από τότε που δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος,να ξαναβρίσκει δικές του αξίες, εισάγοντας τες από άλλους πολιτισμούς που τις δημιούργησαν στην σύγχρονη εποχή από ανάγκη.

Σταδιακά, με την ανάπτυξη αυτών των επιχειρήσεων σε όλη την Ευρώπη, δημιουργήθηκαν και θεσμοί γιά να τις υποστηρίξουν.Υπάρχουν σύλλογοι,που βοηθάνε αυτές τις επιχειρήσεις, είτε αγοράζοντας προιόντα τους, είτε καταβάλλοντας κάποιο μικρό ποσό στο μετοχικό κεφάλαιο των επιχειρήσεων γιά να μπορέσουν αυτές να πραγματοποιήσουν μιά επένδυση, να απασχολήσουν ανέργους η ανθρώπους με αναπηρίες, κλπ...Δημιουργήθηκε επίσης ένα νομικό πλαίσιο γιά να βοηθήσει αυτές τις επιχειρήσεις.

Στην συνέχεια δημιουργήθηκαν υποστηρικτικοί θεσμοί γι΄αυτές τις επιχειρήσεις, όπως εξειδικευμένες μικρές τράπεζες που δανείζουν μόνο κοινωνικές επιχειρήσεις ("τα πιό ασφαλή δάνεια" σύμφωνα μ΄αυτές τις Τράπεζες, διότι αυτοί που τα λαμβάνουν έχουν συνείδηση ότι οι καταθέτες αυτών των τραπεζών , κατέθεσαν μικρο-ποσά σ΄αυτές τις τράπεζες τις περισσότερες φορές χωρίς επιτόκιο, γιά να τους βοηθήσουν να χρηματοδοτηθούν, και επιπλέον οι κοινωνικές επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι αν δεν αποπληρώσουν το δάνειο τους κάποια άλλη κοινωνική επιχείρηση δεν θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί ενώ θα το έχει ανάγκη).

Τέλος, πρίν από 20 χρόνια, η Ευρωπαική Ενωση άρχισε να διαμορφώνει το δικό της νομικό πλαίσιο γιά να βοηθήσει την ανάπτυξη αυτών των επιχειρήσεων.Σήμερα, το νομικό οπλοστάσιο της Ευρωπαικής Ενωσης, είναι τεράστιο, με πολλά χρηματοδοτικά εργαλεία γιά τις κοινωνικές επιχειρήσεις (δάνεια, ίδια κεφάλαια, εγγυήσεις, κλπ...)

Σήμερα στην Ελλάδα, η κοινωνική οικονομία είναι περίπου στο μηδέν.Δημιουργήθηκε το νομικό πλαίσιο γιά την κοινωνική επιχείρηση το 2011, και σήμερα υπάρχουν περίπου 470 κοινωνικές επιχειρήσεις,Παράλληλα, δόθηκαν από την Ευρωπαική Ενωση τότε, 60 εκατομμύρια ευρώ γιά να δοθούν κάποια μικρά κίνητρα γιά την ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων, και από τότε τα χρήματα αυτά παραμένουν στα κρατικά ταμεία.Τα δεδομένα αυτά δεν μου προκαλούν καμμιά έκπληξη.Το ελληνικό κράτος δεν λειτουργεί γιά τον πολίτη αλλά γιά την κομματοκρατία, και αυτό το γνωρίζουμε όλοι.Ακόμα ομως και να κινηθεί το κράτος πρός την κατεύθυνση της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας, ξέρουμε ότι το πλαίσιο που θα δημιουργήσει θα γίνει φυτώριο γιά παρασιτικές επιχειρήσεις.

Η κοινωνική οικονομία πρέπει να αναπτυχθεί στην Ελλάδα, γιά να δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας.Μιά πρόχειρη εκτίμηση μου, με κάνει να πιστεύω ότι 200.000 νέες θέσεις έργασίας την επόμενη τριετία, είναι εφικτές μέσω της κοινωνικής οικονομίας.Η προυπόθεση είναι ένας ιδιωτικός οργανισμός (όπως π.χ. ένα Ιδρυμα, η μιά πρωτοβουλία όπως π.χ. η Ελληνική Πρωτοβουλία) να αναλάβει να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τα μέσα που είναι διαθέσιμα στην χώρα μας, στις λοιπές ευρωπαικές χώρες, αλλά και σε ευρωπαικό επίπεδο, ώστε ως συντονιστής μιάς εθνικής προσπάθειας, να τα χρησιμοποιήσει γιά το καλό της χώρας, και προ πάντων των Νέων.

Mελετώντας την κοινωνική οικονομία,δεν μπορούσα να πιστέψω πόσα πολλά πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν γιά την χώρα με τα υφιστάμενα εργαλεία και χωρίς νέα χρήματα( που ούτως η άλλως η χώρα δεν έχει).Προσωπικά, θα κάνω ότι μπορώ γιά να ενημερώσω τα Ιδρύματα που μπορούν να παίξουν αυτόν τον συντονιστικό ρόλο.Ελπίζω ότι θα μ΄ακούσουν.