OSTROV- "ΤΟ ΝΗΣΙ" - ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ/ΜΗΝΥΜΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΡΩΣΙΑ

Με βάπτισαν χωρίς φυσικά να με ρωτήσουν, χριστιανό ορθόδοξο.Κατά την διάρκεια των πρώτων 10 ετών της ζωής μου, βίωσα στο χωριό που γεννήθηκα το τελετουργικό της ορθοδοξίας, και παραμένει μέσα μου ακόμα και σήμερα, πολύ έντονο.

Στην Γαλλία όπου μεγάλωσα, οι καθολικοί μοναχοί του σχολείου μου, έκαναν ότι μπορούσαν για να γίνω ένας καλός ορθόδοξος χριστιανός.Ακόμα και σήμερα, τους ευγνωμονώ γι΄αυτό.

Θυμάμαι ακόμα αυτούς τους διαλόγους μ΄αυτούς τους δομινικανούς μοναχούς οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν διδάκτορες της Φιλοσοφίας η των Μαθηματικών.
Αυτό που τους έλεγα στην αρχή ήταν περίπου ότι "ξέρετε βαπτίστηκα χριστιανός ορθόδοξος,νοιώθω ένα δέος όταν είμαι μέσα σε μιά ορθόδοξη εκκλησία, νοιώθω όμως το ίδιο δέος όταν βρίσκομαι και μέσα σε μιά καθολική εκκλησία.Επι της ουσίας κατά συνέπεια, δεν νοιώθω κάποια διαφορά.Εκεί που βλέπω/διακρίνω μιά διαφορά είναι στο τελετουργικό, στους ναούς, και στα αισθήματα που βιώνω.Οι ορθόδοξες εκκλησίες μου φαίνονται πιό πλούσια διακοσμημένες.Το τελετουργικό επίσης μου φαίνεται πιό σύνθετο, πιό εκλεπτυσμένο.Αντίθετα, νοιώθω πιό ανθρώπινο τον καθολικό ιερέα.Κατανοώ περισσότερο αυτό που θέλει να πεί."
Με άλλα λόγια,εξηγούσα ότι όταν βρίσκομαι μέσα σε μιά ορθόδοξη εκκλησία και παρακολουθώ την λειτουργία, νοιώθω ότι συμβαίνει κάτι ιερό, κάτι που ξεπερνά το ανθρώπινο, ενώ όταν βρίσκομαι μέσα σε μιά καθολική εκκλησία δεν νοιώθω τον χώρο ως ιερό(ο χώρος μου φαίνεται μάλλον κακόγουστος εσωτερικά και πάντως πολύ λιτός για να είναι θεικός ), αλλά ο λόγος που εκπέμπτεται απο τον ιερέα με συγκινεί. Ημουνα δέκα ετών τότε.

Οι μοναχοί προσπάθησαν σταδιακά να μου εξηγήσουν τις θεολογικές διαφορές.Ποτέ όμως δεν ένοιωσα ότι προσπάθησαν να με πείσουν να γίνω καθολικός.Το αντίθετο θα έλεγα.Εκαναν ότι μπορούσαν για να γίνω ένας καλός ορθόδοξος πιστός στην μελλοντική ζωή μου.

Τα κηρύγματα αυτά δεν με εντυπωσίασαν ιδιαίτερα.

Μετά την εισαγωγή που μου έγινε στην φιλοσοφική αναζήτηση(μετά τα 15 μου ),και διαβάζοντας τα ιερά κείμενα πολλές φορές, κατέληξα γύρω στα 18 μου, ότι το χριστιανικό μήνυμα ως στάση ζωής είχε νόημα.Δεν μ΄ενδιέφερε το χριστιανικό μήνυμα ως προς το σκέλος που αφορούσε την μετά θάνατον ζωή.Απο τότε δέν άλλαξαν ιδιαίτερα οι απόψεις μου.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, και εντασσόμενος στην κοινωνική αθηναική ζωή(1988),ένοιωσα ότι οι ναοί που επισκεπτόμουν δεν είχαν καμμιά σχέση με τους ναούς που είχα δεί όταν ήμουν μικρό παιδί.
Οι ναοί αυτοί (θυμάμαι ιδιαίτερα τον ναό της Αγίας Τριάδας στην Αργυρούπολη Αττικής),δεν είχαν τίποτα το θεικό.Ηταν κακόγουστοι, ήταν πνιγμένοι στο μάρμαρο,και γενικά μου έδιναν την εντύπωση ότι είχαν χάσει την αισθητική που είχα γνωρίσει, όταν ήμουν παιδί.Οι παπάδες επίσης δεν μου έδιναν την παραμικρή αίσθηση ότι ήταν πνευματικοί άνθρωποι.Μιά δουλειά είχα την εντύπωση ότι έκαναν , όπως οποιδήποτε άλλη.

Τί είχε συμβεί; Η εξήγηση που είχα δώσει τότε στον εαυτό μου , ήταν ότι οι ναοί αυτοί είχαν κτιστεί απο κληρικούς και πολίτες που δεν είχαν καμμιά σχέση με την πραγματική ορθόδοξη εκκλησία, δηλαδή το Οικουμενικό Πατριαρχείο όπως συνέβαινε στο χωριό μου (Δωδεκάνησα ).Ηταν ναοί που είχαν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί, όχι υπό την καθοδήγηση της εκκλησίας του μαρτυρίου, αλλά απο κρατική εκκλησία με δημοσιουπαλληλικά στελέχη.

Εκτοτε, δεν ξαναμπήκα σε εκκλησία.Συνεχίζω όμως να έχω την ίδια αντίληψη για το χριστιανικό κήρυγμα ως στάση ζωής.

Η Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία με αηδιάζει.Είναι το πρότυπο της πνευματικής παρακμής.Είναι ένα σώμα δημοσίων υπαλλήλων που καμμιά σχέση δεν έχει με την πραγματική ορθόδοξη εκκλησία.Η πραγματική ορθόδοξη εκκλησία για τους Ελληνες είναι νομίζω το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δηλαδή η εκκλησία του μαρτυρίου.

Ο Παπάς ως δημόσιος υπάλληλος είναι ένα απο τα κύρια προβλήματα του ελληνικού έθνους σήμερα.Οσο πιό γρήγορα γίνει ο διαχωρισμός του κράτους απο την εκκλησία τόσο το καλύτερο για το ελληνικό έθνος και την ορθοδοξία.

Στο βιντεο που ακολουθεί, βλέπουμε μιά τελείως διαφορετική διάσταση της ορθοδοξίας.Μιά ορθοδοξία ζωντανή που βασίζεται στην παράδοση, και που θέλει να πάει πρός το μέλλον.

Η Ρωσία σήμερα επουλώνει τις πληγές που της άφησε ο εικοστός αιώνας και με την κατάλληλη πολιτική καθοδήγηση, μπαίνει δυναμικά στον εικοστό πρώτο αιώνα.
Σ αυτή την νέα πορεία πρός το μέλλον, αναγεννιέται και η ορθόδοξη εκκλησία της Ρωσίας, η εκκλησία που μπορεί νομίζω να χαρακτηριστεί άτυπα σήμερα ως η μόνη πνευματική κληρονόμος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.Ατυπα, διότι υπάρχει ακόμα το Οικουμενικό Πατριαρχείο.Και θα υπάρχει ακόμα για δύο η τρείς δεκαετίες με την σημερινή του μορφή.Μέχρι που δεν θα υπάρχει πλέον έλληνας της μειονότητας για να μπορέσει να εκλεγεί πατριάρχης.

Η λογική θα μας οδηγούσε να πούμε ότι αμέσως μετά το επικείμενο και αναπόφευκτο τέλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας θα είναι και τυπικά η μόνη πνευυματική κληρονόμος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Κι΄όμως, η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία θα παραμείνει κατά την γνώμη μου και στο μέλλον η άτυπη κληρονόμος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.Διότι ελλείψει Πατριάρχη που να προέρχεται απο την ελληνική μειονότητα της Τουρκίας, θα εκλεγεί/διοριστεί Τούρκος Πατριάρχης ψευτο-ορθόδοξος.Τότε, θα αναγνωρίσει και η Τουρκία της οικουμενικότητα του Πατριαρχείου.Ηδη ο Πατριάρχης αυτός προετοιμάζεται.
Δεν θέλω να πώ περισσότερα γι΄αυτή την άποψη μου και τις συνέπειες της αν υλοποιηθεί, διότι έχουμε να κάνουμε μ΄εναν ελληνικό κόσμο σε πλήρη σύγχυση μέσα στην παρακμή του, και δεν θέλω να προκαλώ με τις απόψεις μου και να γεμίζω τους έλληνες με ακόμα μεγαλύτερη απαισιοδοξία για το μέλλον.

Κι΄όμως, και σ΄αυτό το θέμα υπάρχει ακόμα και σήμερα λύση.Η λύση θα ήταν κατά την γνώμη μου να μεταφερθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο άμεσα εκτός Τουρκίας. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα ήταν σε μιά πρώτη φάση και ο Οικουμενικός Πατριάρχης (που ούτως η άλλως είναι ) αλλά και ο επικεφαλής των 2000 ελλήνων ορθοδόξων της Τουρκίας(ρόλο που του αναγνωρίζει σήμερα η Τουρκία ).Αμέσως μετά, θα παραιτείτο απο επικεφαλής των ορθοδόξων χριαστιανών της Τουρκίας, και θα παρέμενε αποκλειστικά ως Οικουμενικός Πατριάρχης.Με τον θάνατο του Βαρθολομαίου, θα εξελέγετο πλέον νέος Πατριάρχης χώρις την συναίνεση της Τουρκίας.Η συνέναιση της Τουρκίας θα παρέμενε για την εκλογή του επικεφαλής των ορθοδόξων της Τουρκίας.
Η μεταφορά του Πατριαρχείου στην Ελλάδα θα ξαναδινε νέα αίγλη στην Ορθόδοξη εκκλησία, και συνδυαζόμενη με την ανασυγκρότηση της Ελληνικής εκκλησίας και την κατάργηση του Αυτοκεφάλου της,θα μπορούσε να δώσει ένα τέλος στην ελληνική πνευματική παρακμή.
Η Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία θα μπορούσε και πάλι να λειτουργήσει ελεύθερα και να κοιτάξει πρός το μέλλον μετά απο κοντά έξι αιώνες.Τέλος, θα έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος για να σταματήσει η διαμάχη μεταξύ του οικουμενικού Πατριαρχείου και πατριαρχείου Μόσχας, και οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Ρωσίας θα έπρεπε να βοηθήσουν ουσιαστικά.Η διαμάχη αυτή θα τελειώσει μόλις βρεθεί τρόπος για να μπορεί και Ρώσος να γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης.

Η ενότητα της Ανατολικής Ορθόδοξης εκκλησίας θα έδινε πλέον μιά άλλη πνευματική διάσταση σε όλους τους ορθόδοξους λαούς αλλά κυρίως στον ελληνικό πολιτισμό που είναι το διαχρονικό υπόβαθρο της ορθοδοξίας.Ο ελληνικός πολιτισμός θα ξανάβγαινε απο το χρονοντούλαπο της ιστορίας μετά απο έξι αιώνες, και θα χρειαζόταν μόνο ξεσκόνισμα για να αρχίσει και πάλι να λειτουργεί και να παράγει εκ νέου οικουμενικό πολιτισμό.

Ο τομέας όμως οπου οι συνέπειες (της μεταφοράς του οικουμενικού πατριαρχείου εκτός Τουρκίας και η ουσιαστική επανένωση της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας) θα ήταν επαναστατικές, είναι τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.
Τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα και τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα θα συγκλίνουν αναπόφευκτα όσο θα παιρνά ο καιρός κάτω απο την πίεση των ορθοδόξων πιστών και του κοινού πολιτιστικού υποβάθρου που υπάρχει αλλά που προ πάντων θα αρχίσει και πάλι να παράγει πολιτισμό (που οι ορθόδοξοι θα συνειδητοποιούν ότι είναι κοινός).Θα αρχίσει και πάλι μιά συσπείρωση των ορθοδόξων χωρών της περιοχής δειλή αρχικά λόγω των πιέσεων των ΗΠΑ αλλά σταδιακά θα δυναμώνει αναπόφευκτα.
Το γεωπολιτικό δυναμικό στην περιοχή θα άλλαζε άρδην εις βάρος της Τουρκίας και υπέρ των ορθοδόξων χωρών.Η Τουρκία, μή μπορώντας να μπεί στην ΕΕ και υπό το γεωπολιτικό βάρος των ορθοδόξων χωρών της περιοχής θα επικεντρωνόταν στην Κεντρική Ασία (τον Τουρκικό κόσμο όπως το αποκαλεί η ίδια )και πάλι όμως υπό την πίεση της Ρωσίας.Το "στρατηγικό βάθος" της Τουρκίας θα περιοριζόταν στα σημερινά σύνορα της.

Με τα ανωτέρω θέλω απλά να πώ ότι αν σήμερα είχαμε ηγέτες, ο ελληνισμός, παρά τις δυσκολίες, μπορεί να δαμάσει τα σημερινά του αδιέξοδα.

Ας σταματήσω όμως τις ουτοπικές μου σκέψεις εδώ, για να δείτε την ταινία.
Ακολουθεί μιά εισαγωγή που δημοσιεύτηκε στο Αντίφωνο, και αμέσως μετά η ταινία.


Κείμενο απο antifono.gr


"Τὸ ἐξ Ἀνατολῆς φῶς… «ΤΟ ΝΗΣΙ» μία ταινία -μήνυμα πνευματικότητας ἀπὸ τὴ σημερινὴ Ῥωσία. Τὸν Νοέμβριο τοῦ 2006 κυκλοφόρησε στὴ Ῥωσία μὲ μεγάλη ἐπιτυχία ἡ ταινία τοῦ Ῥώσου σκηνοθἑτη Παύλου Λουνγκίν «ΤΟ ΝΗΣΙ». Δὲν ἔχω τὴν ίκανότητα τοῦ κριτικοῦ κινηματογράφου, γιὰ νὰ παρουσιάσω τὸ ἔργο τοῦ σκηνοθέτη καὶ τὰ βαθειὰ νοήματα, τὰ ἀνθρώπινα, πνευματικὰ καὶ πλήρως θεολογημένα, ποὺ συνθέτουν τὸ μήνυμα τῆς ταινίας πρός τὸ σύγχρονο ἄνθρωπο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ θὰ μεταφέρω ἐδῶ μερικὰ ἀπὸ τὰ ὅσα ἔχω διαβάσει στὶς ρωσικὲς ἱστοσελίδες, ποὺ πραγματεύονται τὴν ἐπιτυχία αὐτῆς τῆς ταινίας. Ἡ ταινία μᾶς παρουσιάζει ἕνα ἐπεισόδιο τοῦ Β´ Παγκοσμίου Πόλεμου σὲ νησὶ στὴ Λευκὴ Θάλασσα, ὅπου ἀρχίζει ἡ τραγωδία ἑνὸς νεαροῦ ῥώσου ναύτη θερμαστῆ, ποὺ τὸν ἐξαναγκάζουν οἱ Γερμανοὶ νὰ ἐκτελέσει τὸν ἆξιωματικό του γιὰ νὰ τοῦ χαρίσουν τὴ ζωή. Στὴ συνέχεια, ἡ ταινία μᾶς μεταφέρει στὸ ἔτος 1976 σ᾿ ἕνα μοναστήρι τῆς ἴδιας περιοχῆς, ὅπου ὁ νεαρὸς ναύτης ὡς ῥασοφόρος μοναχὸς Ἀνατόλιος τώρα, προσπαθεῖ νὰ ξεπεράσει μὲ τὴν προσευχὴ τῆς καρδιᾶς τὸ βαθὺ τραῦμα τῆς ἐνοχῆς γιὰ τὸ ἁμάρτημα τοῦ φόνου.
Θὰ παρουσιάσω, στὸν περιορισμένο χῶρο τοῦ σημειώματος, ὁρισμένες σκέψεις τῶν συντελεστῶν τῆς μεγάλης αὐτῆς ἐπιτυχίας, ποὺ καὶ οἱ τρεῖς εἶναι βαπτισμένα μέλη τῆς ρωσικῆς Ἐκκλησίας: ῾Ο σεναριογράφος Δ. Σόμπολεβ, στὸ ἐρώτημα σὲ ποιοὺς ἀπευθύνεται ἡ ταινία, σχολιάζει: Κατὰ τὴν ἄποψή μου ἡ τανία ἀπευθύνεται στοὺς ἀνθρώπους γιὰ τοὺς ὁποίους τὸ αἴσθημα ἐνοχῆς ἔχει κάποια σημασία, διότι ἡ ὕπαρξη αὐτοῦ τοῦ αἰσθήματος, ὅπως καὶ τῆς συνειδήσεως, ἐπιτρέπει στὸν κόσμο νὰ βρίσκει καὶ νὰ συγκρατεῖ τὴν ἰσορροπία του. Ὁ σκηνοθέτης Πάβελ Λουγκίν, ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἀσχολήθηκε μὲ ἐκκλησιαστικὸ θέμα, παρατηρεῖ: Ὁ θεατὴς αὐτῆς τῆς ταινίας εἶναι ὁ βασανιζόμενος ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχασε τὴν ἐλπίδα νὰ βρεῖ τὸ νόημα τῆς ζωῆς. Μοῦ φαίνεται ὅτι οἱ ἱκανοποιημένοι Χριστιανοὶ δὲν θὰ ἀποδεχθοῦν τὴν ταινία ὅπως καὶ οἱ ἱκανοποιημένοι ἀθεϊσταί. Ἄλλωστε καὶ ὁ Μπερντιάεφ εἶπε ὅτι στὴν ἐποχή μας ὁ βασανιζόμενος ἀθεϊστὴς εἶναι πιὸ κοντὰ στὸν Θεό, παρὰ ὁ ἱκανοποιημένος Χριστιανός. Ὁ Πέτρος Μάμονοβ (π. Ἀνατόλιος) πρώην ροκᾶς καὶ πάνκ, καὶ σήμερα πιστὸς Χριστιανὸς - σχολιάζει: Ὅταν ὁ καλλιτέχνης ἄνθρωπος πιστὸς - ἀρχίζει νὰ τραγουδάει ἢ νὰ ζωγραφίζει πίνακες περὶ Θεοῦ, τοῦτο κατὰ κανόνα κατολήγει σὲ ψεύτισμα. Ἂς δουλέψει ὅπως θέλει, μὲ τὴν διαίσθησή του, καὶ ἡ πίστη του καὶ ὁ Θεὸς μέσα του κατὰ κάποιον τρόπον θὰ παρουσιασθοῦν. Καὶ ὁ Λουγκὶν (ὁ σκηνοθέτης) κατάφερε ἔτσι νὰ ἀποφύγει τὸ κίτς. Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ 2007, ἔγιναν πολλὲς συναντήσεις καὶ συζητήσεις μὲ συμμετοχὴ τοῦ εὐρύτερου κοινοῦ, πάνω στὸ γεγονὸς καὶ τὸ φαινόμενο τῆς δημιουργίας ἑνὸς βαθειὰ εκκλησιαστικου φὶλμ καὶ τὴν πλατειὰ ἀποδοχὴ τῆς ταινίας «Τὸ Νησί», ἀπὸ ἕνα λαὸ πού, ἄν καὶ ἀπέκτησε τὴν ἐλευθερία του μετὰ ἀπὸ 70 χρόνια πνευματικῆς σκλαβιᾶς, ἀντιμετωπίζει σήμερα τὴν ἐπέλαση τοῦ ντόπιου καὶ τοῦ δυτικόφερτου ἀρνητισμοῦ καὶ ἀθεϊσμοῦ. Ὁ κριτικὸς Σεργέϊ Γκόρτσεβ, χαρακτηρίζοντας «Τὸ Νησί» ὡς τὴν καλύτερη κινηματογραφικὴ ταινία τοῦ 2006, καταλήγει, ὅτι στὸ σύνολό της, ἡ ταινία μᾶς ἔδειξε ὄτι ἡ Ῥωσία δὲν ἔχει μόνο πετρέλαια, ἀέριο, διαφθορὰ καὶ ἀνηθικότητα. Καὶ αὐτὸ δίνει μιὰ ἐλπίδα γιὰ τὴν ἀνέλιξη. Ἡ Λέκτορας Θεολογίας Λαρίσα Στὰχ παρατηρεῖ: Αὐτὴ ἡ τανία ἔγινε ὁ δείκτης τῆς καταστάσεως στὴν ὁποία βρίσκεται ἡ σημερινὴ κοινωνία -ἔγινε κατανοητὸ ὅτι γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ δὲν κατάφεραν νὰ σπάσουν τὴν Ῥωσία. Στὴν δημοσκοπικὴ ἔρευνα ποὺ ἔγινε*, τὰ πιὸ συχνὰ σχόλια, ποὺ ακούστηκαν, ἦταν ἡ ἀναφορὰ στὸν ἠθικὸ προβληματισμὸ ποὺ γεννάει ἡ ταινία καὶ στὸ φιλοσοφικό της βάθος. Καί, ιδιαίτερα τονίστηκε, ὄτι τὴ βασικὴ ἰδέα τοῦ φὶλμ οἱ πολλοὶ τὴν εἶδαν σὰν πρόσκληση σὲ μετάνοια: τὸ φὶλμ σὲ πλησίαζε στὸν Θεό, θέτει τὰ προβλήματα χρέους, συνειδήσεως, τιμῆς δείχνει τὸ θρίαμβο τῆς ἀνθρώπινης συνειδήσεως. Θὰ κλείσω μὲ ἕνα ἅλλο σχόλιο τοῦ σκηνοθέτη Π. Λουγκίν: Σήμερα, θέλω νὰ πιστεύω, ὅτι ἡ Εκκλησία εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς πλέον ζωντανοὺς κοινωνικοὺς ὀργανισμοὺς στὴ χώρα καὶ τὴν ταινία αὐτὴ ἁπλῶς προσπαθήσαμε νὰ τὴ διαποτίσουμε μὲ τὴν πνευματικὴ ἐμπειρία, ὅτι ὑπάρχει Θεὸς καὶ ὄτι δὲν εἴμαστε μόνοι σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο.


* Ἡ ἔρευνα ἔγινε, 3-4 Φερουαρίου 2007 σὲ πανευρωπαικὴ κλίμακα - σὲ 44 νομοὺς καί 100 πόλεις - ἐπὶ 1500 ἐρωτηθέντων καὶ μὲ στατιστικὸ σφάλμα μέχρι 3.6%· ἕδειξε ὅτι τὴν ταινία παρακολούθησε τὸ 69% τῶν κατοίκων τῆς χώρας καὶ ἀπὸ ὅσους τὴν παρακολούθησαν τὸ 69% τὴν ἔκρινε θετικά. Παρουσιάσθηκε στὰ φεστιβὰλ Βενετίας, Τορόντο, Λονδίνου καί Θεσσαλονίκης. Στὴν Ἑλλάδα ἡ ταινία ἀγνοήθηκε ἀπὸ τοὺς κινηματογράφους προφανῶς ὡς μὴ εμπορεύσιμη καί στὰ τηλεοπτικὰ κανάλια τὰ γνωστὰ κυκλώματα θὰ τὴν θεώρησαν καὶ σκοταδιστική. Κυκλοφορεῖ ὅμως εὑρύτατα ἀπὸ χέρι σὲ χέρι ὡς DVD μὲ ἑλληνικοὺς ὑποτίτλους ποὺ ἀποδίδουν καὶ τὴν κατάλληλη ἐκκλησιαστικὴ γλῶσσα στὶς προσευχητικὲς ἐκφράσεις.

του Κώστα Μεϊχανετζίδη Δημοσίευμα στὸ περιοδικὸ «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση»