H ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ- Ο Κ. ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟΥ

Το κείμενο του Καστοριάδη που ακολουθεί είναι απο τον παρακάτω σύνδεσμο
http://www.polytoniko.org/apofth.php?newlang=el&font=Palatino+Linotype&right=no

Ἂν δὲν θέλετε, κύριοι τοῦ ὑπουργείου, νὰ κάνετε φωνητικὴ ὀρθογραφία, τότε πρέπει ν’ ἀφήσετε τοὺς τόνους καὶ τὰ πνεύματα, γιατὶ αὐτοὶ ποὺ τοὺς βάλανε ξέρανε τὶ κάνανε. Δὲν ὑπῆρχαν στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικά, γιατὶ ἁπλούστατα ὑπῆρχαν μέσα στὶς ἴδιες τὶς λέξεις. Αὐτοί, οἱ Κριαρᾶς καὶ οἱ ἄλλοι, τὰ κτήνη τὰ τετράποδα ποὺ ἔκαναν αὐτὲς τὶς μεταρρυθμίσεις —αὐτὸ παρακαλῶ νὰ γραφεῖ στὶς ἐφημερίδες— δὲν ξέρουν τὶ εἶναι γλώσσα. Δὲν ξέρουν αὐτὸ ποὺ γνώριζε ἡ κόρη μου στὰ τρία της χρόνια. Μάθαινε μία λέξη καὶ μετὰ ἔψαχνε γιὰ τὶς συγγενεῖς της. Αὐτὸ εἶναι μιὰ γλώσσα. Ἕνα μάγμα, ἕνα πλέγμα, ὅπου οἱ λέξεις παράγονται οἱ μὲν ἀπὸ τὶς δέ, ὅπου οἱ σημασίες γλιστρᾶνε ἀπὸ τὴ μία στὴν ἄλλη, εἶναι μιὰ ὀργανικὴ ἑνότητα ἀπὸ τὴν ὁποία δὲν μπορεῖς νὰ βγάλεις καὶ νὰ κολλήσεις πράγματα, δυνάμει μιᾶς ψευτοκυβέρνησης, καθισμένος σ’ ἕνα γραφεῖο στὸ ὑπουργεῖο Παιδείας. Ἡ κατάργηση τῶν τόνων καὶ τῶν πνευμάτων εἶναι ἡ κατάργηση τῆς ὀρθογραφίας, ποὺ εἶναι τελικὰ ἡ κατάργηση τῆς συνέχειας. Ἤδη, τὰ παιδιὰ δὲν μποροῦν νὰ καταλάβουν Καβάφη, Σεφέρη, Ἐλύτη, γιατὶ αὐτοὶ εἶναι γεμάτοι ἀπὸ τὸν πλοῦτο τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν. Δηλαδή, πᾶμε νὰ καταστρέψουμε ὅ,τι κτίσαμε. Αὐτὴ εἶναι ἡ δραματικὴ μοίρα τοῦ σύγχρονου ἑλληνισμοῦ.

Κορνήλιος Καστοριάδης


Χωρίς να θέλω να μειώσω τις απόψεις των υπολοίπων σπουδαίων ανθρώπων που εκφράζονται υπέρ του πολυτονικού, μου έκανε εντύπωση και η παρακάτω άποψη που θα βρείτε εδώ

# Vernon E. Kooy συνταξιοῦχος Καθηγητὴς φιλοσοφίας καὶ σχεδιαστὴς γραμματοσειρῶν, Hastings, Nebraska, ΗΠΑ:

Νομοθετῶντας τὸ μονοτονικὸ σύστημα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πολὺ ἁπλὰ «ἀποβλακώθηκε». Πρὶν ἀπὸ ἕναν αἰώνα οἱ εἰσαγωγικὲς ἐξέτασεις γιὰ τὰ μεγάλα ἀμερικανικὰ πανεπιστήμια περιελάμβαναν καὶ ἀρχαῖα ἑλληνικά. Σήμερα γιὰ νὰ ἀποφοιτήσει κανεὶς ἀπὸ πανεπιστήμιο τῆς Ἀμερικῆς δὲν χρειάζεται κἂν νὰ γνωρίζει μία ξένη γλώσσα. Ὀνομάζουμε τὸ φαινόμενο αὐτὸ «ἀποβλάκωση» καὶ ἡ ἀποβλάκωση αὐτὴ ἔχει διεισδύσει ὅλο μας τὸν πολιτισμό. Θυμᾶμαι τὴν ἐρώτηση ποὺ ἔθετε ὁ Εὐριπίδης: Ἕλληνες ὄντες βαρβάροις δουλεύσομεν; Τὸ ἐρώτημα δὲν εἶναι τόσο ἂν οἱ Ἕλληνες πρέπει νὰ ὑπηρετοῦν ξένους (βαρβάρους) παρὰ ἂν οἱ Ἕλληνες πρέπει νὰ ὑπηρετοῦν τὸν ὄχλο («ἀποβλάκωση»).

Ἤμουν πάντα ἑραστὴς κάθε τι ἑλληνικοῦ. Τὰ ἑλληνικά, πιστεύω, παρ᾿ ὅλο ποὺ ἄλλαξαν μὲ τὸ διάβα τοῦ χρόνου ἔχουν μιὰ μεγάλη ἱστορικὴ γλωσσικὴ συνέχεια ἀπὸ τὸν Ὅμηρο μέχρι τοὺς σύγχρονους νεοέλληνες λογοτέχνες (στὴν δημοτική). Ὁ πατέρας ἦταν ἐπὶ πολλὰ χρόνια καθηγητὴς ἀρχαίων Ἑλληνικῶν (τῆς ἑλληνιστικῆς περιόδου) σὲ Προτεσταντικὴ Θεολογικὴ Σχολή. Ἐξεπλάγην ὅταν στὸ Λύκειο ἀνακάλυψα ὅτι ἡ Καινὴ Διαθήκη τοῦ καθηγητῆ μου τῶν Λατινικῶν (ἀγγλόφωνος ἀλλὰ μὲ μητρικὴ γλώσσα τὰ Ἑλληνικὰ) ἦταν ἀκριβῶς ἡ ἴδια ἔκδοση μὲ αὐτὴν ποὺ ἔβλεπα πάνω στὸ γραφεῖο τοῦ πατέρα μου (Nestle-Aland). Στὸ Πανεπιστήμιο, ὅταν μάθαινα ἀττικὰ Ἑλληνικὰ ὁ διπλανός μου στὸ ἀμφιθέατρο ἦταν ἐπίσης Ἑλληνοαμερικάνος ποὺ μελετοῦσε με ἐνθουσιασμὸ τὴν γλώσσα τοῦ Ξενοφώντα καὶ τοῦ Πλάτωνα, ἦταν δὲ ἐμφανὴς ἡ περιφάνεια του γιὰ τὴν πολιτιστική του κληρονομιά. Μετὰ τὸ Πανεπιστήμιο συνέχισα μόνος μου τὴν μελέτη τῶν Ἑλληνικῶν σὲ σημεῖο ποὺ μπόρεσα νὰ περάσω μὲ ἐπιτυχία τὶς γλωσσικὲς ἐξετάσεις τοῦ διδακτορικοῦ στὴν φιλοσοφία. Καὶ τότε ξεκίνησα, γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς διατριβῆς μου, τὴν μελέτη τῆς ἑλληνικῆς ἀναγεννησιακῆς γραφῆς, μαθαίνοντας τὰ πολυάριθμα συμπλέγματα ποὺ αὐτὴ περιέχει. Τὰ τελευταῖα χρόνια ἄρχισα νὰ ἐνδιαφέρομαι γιὰ τὴν Παλαιογραφία καὶ ἀνέπτυξα μία ταπεινὴ ἰκανότητα ἀνάγνωσης τῆς μεσαιωνικῆς μικρογράμματης γραφῆς.

Ὡς φιλόσοφος πιστεύω ὅτι χονδρικὰ τὸ νόημα μίας λέξης εἶναι ἡ χρήση της. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν συνεπάγεται ὅτι ἡ ἄσχημη χρήση μίας λέξης τῆς ἐπιτρέπει νὰ ἀποκτᾶ νέο νόημα. Ὅπως καὶ νὰ ἔχει, τὸ νόημα μίας λέξης πρέπει νὰ εἶναι ἡ ὀρθὴ χρήση της. Λάθη στὴν χρήση εἶναι ἀκριβῶς αὐτό: λάθη· καὶ αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸν τονισμό. Δὲν πρέπει νὰ συγχέουμε τὰ λάθη τονισμοῦ μὲ τὴν «ἁπλοποίηση τῆς γλώσσας καὶ τῶν διακριτικῶν της σημείων». Μπορεῖ νὰ φαίνεται ἐλιτίστικο νὰ σκέφτεται κανεὶς ὅτι τὸ πολυτονικὸ σύστημα εἶναι τὸ σωστὸ σύστημα, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἱστορικὴ συνέχεια εἶναι αὐτὸ ἀπαραίτητο. Ὁμολογῶ ὅτι οἱ γνώσεις μου στὰ νέα Ἑλληνικὰ εἶναι περιορισμένες ἀλλὰ χαίρομαι πολὺ ποὺ ὑπάρχει μία Κίνηση ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος γιατὶ στὸν γράφοντα —ποὺ διαβάζει τὰ Ἑλληνικὰ χωρὶς νὰ τὰ προφέρει ὅπως ἴσως τὸ κάνουν οἱ Νεοέλληνες— τὸ γράφημα εἶναι πιὸ σημαντικὸ ἀπο τὸ φώνημα. Εἶναι ἀπαράδεκτο οἱ πολιτικοὶ νὰ νομοθετοῦν τὴν γραφὴ μίας γλώσσας. Παρ᾿ ὅλα αὐτὰ τὸ κάνουν, καὶ τὸ βρίσκω ἀνήθικο νὰ καταστρέφεται μία γλωσσικὴ κληρονομιὰ ἀπὸ τὴν νομοθεσία μίας προτίμησης, στὸ ὄνομα τοῦ ἐκδημοκρατισμοῦ.

Βασικὰ τὸ θέμα τοῦ μονοτονικοῦ/πολυτονικοῦ εἶναι πρόβλημα ἐκπαίδευσης. Οἱ Ἕλληνες δὲν εἶναι οἱ μόνοι παθόντες. Οἱ ἀγγλόφωνοι συναντοῦν παρόμοια προβλήματα ἴσως σὲ λιγότερο βαθμό. Ἡ μεγάλη δύναμη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας εἶναι ἡ συνολικὴ ἱστορική της συνέχεια. Αἰσθάνεται κανεὶς φτωχὸς μπροστὰ στὶς δύο καὶ παραπάνω χιλιετηρίδες ἱστορικῆς της συνέχειας. Ὁ οὐσιαστικὸς σκοπὸς κάθε γλώσσας εἶναι ἡ ἐπικοινωνία. Τὸ θέμα δὲν εἶναι νὰ μεταφέρουμε στὸν ἄλλο αὐτὸ ποὺ λέμε ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ ἐννοοῦμε καὶ —εἰλικρινὰ— δὲν μποροῦμε νὰ ἐνοοῦμε αὐτὸ ποὺ λέμε ἂν δὲν λέμε αὐτὸ ποὺ ἐνοοῦμε. Τὰ διακριτικὰ σημεῖα τοῦ πολυτονικοῦ δίνουν στὴν γλώσσα μίαν λεπτότητα καὶ μίαν ἐννοιολογικὴ ἀπόχρωση ποὺ δὲν ἔχει τὸ μονοτονικό. Πρέπει ὅλοι μας νὰ ἐκπαιδεύσουμε τὸν κόσμο καὶ νὰ ἀντισταθοῦμε στὸν πειρασμὸ τῆς καθομιλουμένης. Ἡ γραφὴ καὶ ἡ ὁμιλία εἶναι, καὶ πρέπει νὰ εἶναι, διαφορετικὰ πράγματα. Τὸ γεγονὸς ὅτι κάποιος μιλάει λανθασμένα ἢ μὲ μία δόση ἰδιοτροπίας δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ γράφει καὶ ὅπως μιλάει. Τὸ «μπορεῖ» δὲν συνεπάγεται τὸ «πρέπει». Ἀλλὰ τὸ «πρέπει» συνεπάγεται τὸ «μπορεῖ». Μποροῦμε νὰ μιλᾶμε καὶ νὰ γράφουμε λανθασμένα, ἀλλὰ θἄπρεπε νὰ μιλᾶμε και νὰ γράφουμε καθαρὰ καὶ σωστά. Εὔχομαι οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυτονικοῦ νὰ πετύχουν σὲ αὐτὴ τὴν προσπάθειά τους.

Ἐλπὶς ἐν ἀνθρώποις μούνη θεὸς ἐσθλὴ ἔνεστιν (Ἡ Ἐλπίδα εἶναι ἡ μόνη καλὴ θεότητα ποὺ ἔχει μέσα του ὁ ἄνθρωπος). — Θέογνις

(Μτφρ ἀπὸ τὰ ἀγγλικά: ΓΧ)


Σήμερα, έχουν περάσει πλέον κοντά 30 χρόνια απο τότε που καθιερώθηκε το μονοτονικό σύστημα γραφής."Τὰ κτήνη τὰ τετράποδα ποὺ ἔκαναν αὐτὲς τὶς μεταρρυθμίσεις" όπως πολύ ορθά λέει πιό πάνω ο Καστοριάδης,έκαναν αποτελεσματική δουλειά(να, που την αποτελεσματικότητα την βρίσκουμε μερικές φορές στην σημερινή Ελλάδα, αλλά την βρίσκουμε πάντα εκεί που δεν πρέπει).Οι νέοι Ελληνες δεν ξέρουν πλεόν να γράψουν αλλά ούτε και να μιλήσουν στα Ελληνικά.

Εύχομαι και εγώ, οι υποστηρικτές της επαναφοράς του πολυτονικού,να επιτύχουν σ΄αυτήν την προσπάθεια τους.
Θα συμμετείχα και εγώ σ΄αυτή την προσπάθεια αν ήξερα ελληνικά.Ομως τα ελληνικά μου είναι τόσο φτωχά (τέσσερις τάξεις του δημοτικού έκανα όλες κι΄όλες στα ελληνικά )που νοιώθω ότι η συμμετοχή μου σ΄αυτή την κίνηση, από μόνη της, θα ήταν προσβολή για την κίνηση πολιτών για την επαναφορά του πολυτονικού.
Στην κίνηση αυτή πρέπει να συμμετέχουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την ελληνική γλώσσα.
Αν γνώριζα καλά την γλώσσα μας, πρέπει να πώ ότι θα συμμετείχα στην κίνηση,όχι επειδή έχω την οποιαδήποτε ψευδαίσθηση ότι μπορεί να επανέλθει το πολυτονικό, αλλά μόνο και μόνο επειδή θα΄πρεπε να επανέλθει.Διότι ότι είναι ηθικό πρέπει πάντα να μάχεται το νόμιμο και να το πιέζει.

Για να επανέλθει πραγματικά το πολυτονικό, πρέπει να προκύψει ο φωτισμένος εκείνος ηγέτης, ένας δίποδος με παιδεία που θα νοιώσει την ανάγκη της επαναφοράς του πολυτονικού.Τα τελευταία 30 χρόνια δεν βρέθηκε.Ισως να βρεθεί στο μέλλον, αν συμφωνήσει με την άποψη που ακολουθεί που θα βρείτε στους προαναφερθέντες συνδέσμους

# Philippe Brunet, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλολογίας στὸ πανεπιστήμιο τῆς Rouen (Γαλλία):

Ἡ ἀπόφαση τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸ πολυτονικὸ στὸ μονοτονικὸ σύστημα ἀνήκει στοὺς Ἕλληνες καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἐπέμβω στὴν ἐπιλογή τους· μπορῶ ὅμως νὰ δώσω τὴν ἄποψή μου ὡς ἑλληνιστής, μεταφραστής, ἀναγνώστης τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν. Ἐκτὸς αὐτῶν ἀσχολοῦμαι μὲ τὴν προφορικὴ ἀποκατάσταση τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν σύμφωνα μὲ ἐπιστημονικὲς μεθόδους (βάσει τῆς ἱστορικῆς καὶ συγκριτικῆς φωνητικῆς) καὶ μὲ μία καλλιτεχνικὴ πρακτικὴ καθ᾿ ὅσον διευθύνω τοὺς ἠθοποιοὺς τοῦ θιάσου Δημόδοκος.

Ὅπως κάθε ὀρθογραφικὴ ἁπλοποίηση ἔτσι καὶ τὸ μονοτονικὸ ἀπομακρύνει αὐτοὺς ποὺ τὸ χρησιμοποιοῦν ἀπὸ τὸ παρελθόν τους.

Ὅπως συνέβη καὶ μὲ τὴν ἁπλοποίηση τῶν κινεζικῶν ποὺ δυσχέρηνε κατὰ πολὺ τὴν πρόσβαση στὰ παλαιότερα λογοτεχνικὰ κείμενα, ἔτσι καὶ ἡ ἁπλοποίηση τοῦ τονισμοῦ φοβᾶμαι ὅτι θὰ ἀποκόψει τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ τὴν τόσο πλούσια γλωσσικὴ καὶ λογοτεχνικὴ ἱστορία τους. Τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο, τονισμένο ἀπὸ τὸν Ἀριστοφάνη τὸν Βυζάντιο τὸν 2ο π.Χ. αἰώνα, ἐπέτρεψε στὴν γλώσσα νὰ μεταδώσει ἕνα σύστημα ἐπιτονισμοῦ ποὺ λίγο ἀργότερα ἐξέλειπε. Χάρη στὴν μεγαλοφυῆ ἐφεύρεση τῶν τόνων (καὶ τῶν πνευμάτων) ἡ γραφὴ τῆς λογοτεχνίας μπόρεσε νὰ μεταδώσει τὸν τρόπο αὐξομείωσης τῶν μελωδικῶν ὑψῶν τῶν συλλαβῶν καὶ μπορεῖ νὰ τὸ κάνει ἀκόμα καὶ σήμερα, παρ᾿ ὅλο ποὺ ἡ ἐξέλιξη τῆς γλώσσας συνέθλιψε τὸν τόνο μουσικοῦ ὕψους πρὸς χάριν τοῦ τόνου ἔντασης.

Ἡ —γιὰ μερικοὺς ξεπερασμένη— παρουσία τῶν τόνων ποὺ ἐφηῦρε ὁ Γραμματικὸς τῆς Ἀλεξάνδρειας, ἦταν μία πολύτιμη μαρτυρία τοῦ τρόπου λειτουργίας τῆς παλαιότερης κατάστασης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.

Αὐτὴ ἡ παρουσία τῶν τόνων, ὅπως καὶ ἡ κοινὴ χρήση κάποιων γλωσσολογικῶν ἢ λεξικολογικῶν μεθόδων, ἔδινε στὴν σύγχρονη ἑλληνικὴ γλώσσα τὴν δυνατότητα τῆς συνάφειας μὲ ὅλες τὶς βαθμίδες τῆς ἱστορίας της. Καταλαβαίνω ἀπολύτως πὼς κάποιοι λυποῦνται ποὺ ὁ τόσο σημαντικὸς αὐτὸς μακραιώνιος σύνδεσμος κόπηκε σήμερα. (Μτφρ ἀπὸ τὰ γαλλικά: ΓΧ)