Η "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ" ΚΑΙ "Ο ΕΝΙΑΙΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ "(ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Π.ΚΟΝΔΥΛΗ) - 4/4/2010

 Βρήκα κάπως πρωτόγονο  το άρθρο που ακολουθεί και το οποίο δημοσιεύτηκε στην The New York Times.H  μεθοδολογία της ανάλυσης διακρίνεται από την απόλυτη έλλειψη ιστορικής παιδείας.Ομως , η κατάληξη της ανάλυσης,  κάνει την άποψη συμπαθητική.Ο δημοσιογράφος, μετά από διάφορες προσπάθειες, καταφέρνει ν΄ανοίξει μιά ανοικτή πόρτα!Φυσικά, υτό που ονομάζουμε σήμερα Οικονομική Επιστήμη(στην πραγματικότητα δεν ήταν ποτέ επιστήμη, αλλά μιά τεχνική που χρησιμοποιεί επιστημονικές μεθόδους) δεν θα εξαφανιστεί.Ομως αυτή η τεχνική δεν μπόρεσε ποτέ στο παρελθόν ούτε και θα μπορέσει στο μέλλον, να προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια την οικονομική πορεία μιάς οικονομίας.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_39_03/04/2010_396465

Οι λόγοι έχουν αναλυθεί εδώ και καιρό, από μεγάλους διανοούμενους, αρχής γενομένης από τον Μάρξ.
Ο Π. Κονδύλης έξήγησε και αυτός  τους λόγους, μεταξύ άλλων μέσω της συνέντευξης που έδωσε στον Marin Terpstra(1994), και η οποία παρουσιάστηκε σ΄αυτό το ιστολόγιο.Οταν αναφέρεται στην αναγκαία "διάρρηξη των επιστημών", δεν αναφέρεται ρητά στην Οικονομία, αλλά την συμπεριλαμβάνει κατά την γνώμη μου ( συμπεριλαμβάνει στην ουσία όλες τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες)

Ακολουθεί  ερώτηση του Marin Terpstra από την προαναφερθείσα συνέντευξη, και η απάντηση του Π. Κονδύλη.Το bold εντός του απαντητικού κειμένου του Κονδύλη έγινε από εμένα.

Ερώτηση του Marin Terpstra :Κύριε Κονδύλη, είσθε κατ΄αρχήν συγγραφέας μερικών εκτεταμένων μελετών πάνω σε σημαντικές επόψεις της δυτικής ιστορίας των ιδεών και της δυτικής σκέψης.Γράψατε γιά φιλοσόφους και γιά τους στοχασμούς τους, και επιμεληθήκατε δύο ανθολογίες με κείμενα φιλοσόφων.Ομως έχετε γράψει και ένα συστηματικό έργο, που εκθέτει τις βασικές φιλοσοφικές σας θέσεις.Επί πλέον, πρό παντός στα τελευταία χρόνια, πήρατε τον λόγο και σε πολιτικές συζητήσεις.Πώς θα χαρακτηρίζατε περισσότερο τον εαυτό σας :  ως ιστορικό, ως φιλόσοφο η ως πολιτικό στοχαστή; Και αν μπορείτε να ταυτίσετε τον εαυτό σας με καθέναν από αυτούς τους τρείς τύπους, πώς ξεπερνάτε τις αναπόφευκτες εντάσεις ανάμεσα σε τούτες τις επιστήμες;

Απάντηση Π. Κονδύλη :Το πώς χαρακτηρίζει κανείς τον εαυτό του η το πώς χαρακτηρίζεται από τους άλλους είναι δευτερεύον και συχνά τυχαίο.Πάνω απ΄όλα ενδιαφέρει το τί λέει και το αν έχει κάτι να πεί.Στα πλαίσια της επιστημονικής μου δραστηριότηταςείμαι ένας παρατηρητής των ανθρώπινων πραγμάτων, ένας αναλυτής της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα σε συγκεκριμμένες καταστάσεις.

Ωστόσο δεν επιθυμώ να κατανοήσω και να παρουσιάσω την ανθρώπινη συμπεριφορά από τη σκοπιά "της" φιλοσοφίας, "της" πολιτικής,"της" κοινωνιολογίας, η "της" ιστορίας, αλλά ακριβώς το αντίστροφο : πρόθεση μου είναι να κάμω πρόδηλη την ενότητα των βασικών της δομών και την εσωτερική λογική της εκδίπλωσης της στους τομείς της φιλοσοφικής, πολιτικής,κοινωνικής και ιστορικής πράξης.Οταν οι άνθρωποι δραστηριοποιούνται φιλοσοφικά δεν συμπεριφέρονται διαφορετικά απ΄ότι όταν ενεργούν πολιτικά και κοινωνικά.Τί κάνουν δηλαδή;Λαμβάνουν μία θέση, η οποία συμφωνεί με τις θέσεις μερικών ανθρώπων και συνάμα στρέφεται εναντίον άλλων.Δεν υπάρχει άλλωστε λόγος γιά να υιοθετήσει  η να πρωτοδιατυπώσει κάποιος μιά θέση, αν δεν θεωρεί ορισμένες άλλες ως εσφαλμένες η βλαβερές.Απ΄αυτό,  καταλαβαίνουμε γιατί ποτέ δεν πρόκειται να εκπληρωθεί το όνειρο η η αξίωση ισχύος των (πλείστων) φιλοσόφων, οι οποίοι πιστεύουν ότι η "φιλοσοφία" ως προνομιούχα δραστηριότητα sui generis , θα μπορούσε να δείξει στον υπόλοιπο κόσμο την οδό της αρμονίας.Η δομή της φιλοσοφικής πράξης υπερφαλαγγίζει τις φιλοδοξίες όσων πράττουν ως φιλόσοφοι.Παρά τις διαβεβαιώσεις εκείνων οι οποίοι επιδιώκουν γιά τον εαυτό τους το μονοπώλιο της ερμηνείας και εγείρουν τη φωνή τους στο όνομα "της" φιλοσοφίας, δεν υπήρξε ίσαμε σήμερα ενιαία φιλοσοφία.Ηδη γι΄αυτόν τον λόγο δεν τίθεται ζήτημα πραγμάτωσης "της" φιλοσοφίας -και κάτι τέτοιο πρέπει να αναμένεται τόσο λιγότερο όσο περισσότερο οι φιλοσοφικές θεωρίες εμφανίζονται ως κανονιστικές επιταγές.Το ίδιο πεπρωμένο θα έχουν και πολιτικές η κοινωνικές θεωρίες, οι οποίες καθοδηγούνται από κανονιστικές αντιλήψεις και επιθυμίες.
Αν απεναντίας ξεκόψει κανείς απ΄αυτές τις τελευταίες και διπιστώσει τον ενιαίο χαρακτήρα της ανθρώπινης πράξης με την παραπάνω έννοια, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει μιάν ενιαία εννοιολογία και να διαρρήξει τα όρια μεταξύ των επιστημών, θεωρώντας τες κατά κάποιο τρόπο, όλες μαζι  εκ των έξω.Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται οι ίδιοι τεχνικοί όροι ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο τομέα, τον οποίο πραγματεύεσαι εκάστοτε.Επίσης δεν επιτρέπεται να αναμιγνύονται κατά βούληση και αρέσκεια τα πάντα με τα πάντα.Ο μεταμοντέρνος χυλός είναι ευκολοχώνευτος, όμως δεν αποτελεί θρεπτική τροφή.
Οταν περιγράφουμε την εκάστοτε συμπεριφορά, αναζητούμε και διερμηνεύουμε -γιά να μιλήσουμε με τον Μάξ Βέμπερ- το νόημα που συνδέει μαζί της το αντίστοιχο υποκείμενο, και ακριβώς αυτό το νόημα αρθρώνεται σε έννοιες, πρό παντός όταν πρόκειται γιά πράξη υπό μορφή θεωρίας.κινούμαστε έτσι ταυτόχρονα πάνω σε δύο επίπεδα, όμως αυτό δεν γεννά αναγκαστικά κάποιον φαύλο κύκλο.Ποιές έννοιες πρέπει τώρα, να χρησιμοποιηθούν στο περιγραφικό μεταεπίπεδο;Τούτο αποτελεί γιά μένα καθαρά ζήτημα τεχνικής σκοπιμότητας.Τις περίπλοκες ορολογίες που μοιάζουν με κινέζικα, τις έχω σε μικρή υπόληψη.Ομως από την άλλη μεριά, ακριβώς άν κάποιος επισκοπεί κάμποσες επιστήμες ταυτόχρονα και εργάζεται στον ιδιαίτερο τομέα τους,έχει την υποχρέωση να είναι καλά εξοικειωμένος με το ειδικό τους λεξιλόγιο.Η λογιστική της σύγχρονης διεξαγωγής πολέμου δεν περιγράφεται με τα εννοιολογικά εργαλεία της εγελιανής Λογικής, μολονότι αυτή έχει αξιώσεις καθολικότητας.Οι κεντρικές έννοιες του περιγραφικού μεταεπιπέδου, τις οποίες έχω αναλύσει στο βιβλίο μου Ισχύς και Απόφαση, κατά κανόνα είναι τέτοιες, ώστε συνηθίζονται λίγο-πολύ σ΄όλες τις sciences humaines και ευτυχώς δεν έχουν χάσει την επαφή τους με την ζωντανή γλωσσική χρήση.Βεβαίως, το περιγραφικό τους νόημα πρέπει να εξηγηθεί ιδιαίτερα, εφόσον μάλιστα , εξ ΄αιτίας της προιστορίας τους, έχουν ηθική-κανονιστική φόρτιση.
Μιά τελευταία παρατήρηση: όποιος αντιλαμβάνεται τις θεωρίες ως μορφές συμπεριφοράς δικαιούται πολύ λιγότερο από άλλους να λησμονεί τον τεχνητό-πλασματικό χαρακτήρα των εννοιών και των νοητικών κατασκευών.Ως άνθρωπος ωστόσο, δηλαδή ως πεπερασμένος νούς, δεν μπορεί να τον ξεπεράσει ολότελα,  όπως και δεν μπορεί να πηδήξει πάνω από τον ίσκιο του.Το μόνο που βοηθεί εδώ, είναι η πάντοτε άγρυπνη συνείδηση της πλασματικότητας, η αυστηρή διάκριση και η κατά το δυνατόν εναργής αντιδιαστολή του επιπέδου της ανάλυσης από το επίπεδο των πραγματικών διαδικασιών.
Φυσικά, γι΄αυτά τα πράγματα, δεν υπάρχουν συνταγές και μεθοδολογικές οδηγίες που θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν και να γίνουν κοινό κτήμα ανεξάρτητα από την ατομική ποιότητα, δηλαδή την παιδεία, την εναισθητική ικανότητα και τον πλούτο συνειρμών του κάθε ερευνητή.

Μέτρο της επιτυχίας παραμένει το αποτέλεσμα.Και το αποτέλεσμα μετριέται με την απάντηση στο ερώτημα : πόσα και πόσο σημαντικά εμπειρικά φαινόμενα, πόση ζωντανή ιστορία κατάφερα να κάμω μ΄αυτόν τον τρόπο πιό κατανοητή ; Το ερώτημα τούτο μπορεί να ηχεί αφελές στα άκρως εκλεπτυσμένα αυτιά των σύγχρονων επιστημολόγων και μεθοδολόγων, όμως εγώ θα προτιμούσα να κρατηθώ σε επίπεδα αφελή και στοιχειώδη.