ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ - 29/10/2011

Η χώρα μας βαδίζει πλέον με μεγάλη ταχύτητα τους τελευταίους μήνες, προς την δεύτερη μεγάλη συρρίκνωση της μέσα στα τελευταία 100 χρόνια, όπως ακριβώς το είχε περιγράψει και αναλύσει ο Π. Κονδύλης από το 1992.
Εχω αναφερθεί πολλές φορές στα κείμενα του, σ΄αυτό το ιστολόγιο.Η παρασιτική κατανάλωση των πολιτών(όλες δηλαδή οι δραστηριότητες που είχαν ως τελική συνέπεια την διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση),και η σχιζοφρενική συμπεριφορά του πολιτικού κόσμου που οδήγησε στην εκποίηση της χώρας γιά να ικανοποιήσει τις καταναλωτικές ανάγκες των ψηφοφόρων,είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που οδήγησε στην καταστροφή, μέσα στις συγκεκριμμένες συνθήκες του νεοελληνικού κράτους και έθνους.

Τώρα που φθάσαμε πιά στην καταστροφή που περιέγραφε ο Κονδύλης πρίν από 20 χρόνια, ίσως η περιγραφή της ιστορικής, κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και ψυχολογικής κατακλείδας των διαδικασιών που οδήγησε την χώρα στην σημερινή κατάσταση, να μήν έχει πιά σημασία.Προσωπικά, πιστεύω ότι έχει σημασία η κατανόηση, όχι γιά να αποτρέψουμε πλέον την καταστροφή, αλλά γιά να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς της ιστορίας που διαμόρφωσαν την σημερινή πραγματικότητα, καθώς και αυτήν που θα ακολουθήσει.Διότι,αυτό που βιώνει η χώρα, δεν είναι απλά μιά σκληρή οικονομική κρίση.Είναι κάτι πολύ πιό σύνθετο.

Ας υπενθυμίσουμε τι έλεγε ο Π. Κονδύλης."Επιπλέον, η κρίση αγκαλιάζει τα θεμελιώδη ιδεολογήματα πάνω στα οποία στήριξε το έθνος την αυτοσυνειδησία του, και πρό πάντων το ιδεολόγημα του ελληνοκεντρισμού.Η ελληνοχριστιανική εκδοχή του ελληνοκεντρισμού βρήκε την τελευταία συστηματική της πολιτική χρήση ως το ιδεολογικό όπλο του αντικομμουνιστικού στρατοπέδου στην εποχή του εμφυλίου πολέμου, αλλά και κατόπιν, όταν δηλαδή η χώρα ζούσε κάτω από τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου, μιά από τις οποίες σε έσχατη ανάλυση ήταν και η δικτατορία.Η τέτοια πολιτική της χρήση, συνεπέφερε την την σοβαρή της αποδυνάμωση, όταν αφενός ανδρώθηκε μιά γενιά ουσιαστικά ξένη πρός την εμφυλιοπολεμική νοοτροπία (έστω κι΄αν προσχωρούσε στη μιά από τις δύο εμφυλιοπολεμικές παρατάξεις ) και όταν αφετέρου η είσοδος και η διάδοση του καταναλωτισμού και των συναφών χειραφετητικών και ηδονιστικών ιδεολογημάτων αφαίρεσε το κοινωνικό προβάδισμα από τις παραδεδομένες πατριαρχικές αντιλήψεις και στάσεις.
Το κενό στο μέτωπο του ελληνοκεντρισμού καλύφθηκε εν μέρει από άλλες εκδοχές του, οι οποίες προσπάθησαν να συνδυάσουν μοτίβα τόσο της αρχαίας όσο και της ελληνορθόδοξης παράδοσης με τα αντιαλλοτριωτικά κηρύγματα της πολιτισμικής επανάστασης της δεκαετίας του 1960 και 1970.Τούτες οι εκδοχές άσκησαν κάποια επίδραση, ιδιαίτερα σε νέους, γιατί ο γρήγορος καταναλωτικός αφελληνισμός, αλλά και εξωτερικές απειλές έθεσαν πιεστικά το πρόβλημα της εθνικής ταυτότητας.
Παρ΄όλα αυτά, το κύριο ρεύμα της εξέλιξης τράβηξε πρός την κατεύθυνση μιάς αμβλυνσης η χαλάρωσης όλων των ιδεολογικών περιγραμμάτων.Βέβαια, ο ελληνοκεντρισμός επέζησε, και θα επιζήσει γιά πολύ ακόμα, εφ΄όσον ψυχολογικά αποτελεί θεμελιώδη αμυντικό και υπεραναπληρωτικό μηχανισμό ενός έθνους, το οποίο ελάχιστα δικά του πράγματα παράγει στον τομέα της πνευματικής και της υλικής παραγωγής, έτσι ώστε να αντισταθμίζει χωρίς τραύματα όσα εισβάλλουν καθημερινά απ΄έξω, κατακτώντας τον δικό του χώρο.Ομως θα επιζήσει χωρίς κοσμοθεωρητικά συγκροτημένες και γενικότερα αποδεκτές μορφές - είτε ως στάση εθνικής "λεβεντιάς" και "υπερηφάνειας" είτε ως φολκλοριστικό καρύκευμα της τουριστικής εκποίησης του τόπου.

Η υιοθέτηση και η διάδοση κεντρικών ιδεών και αξιών της πολιτισμικής επανάστασης συνόδευσαν και στην Ελλάδα πρίν ακόμα από το 1974, προ πάντων όμως μεταδικτατορικά, τη διαμόρφωση της εγχώριας (εξαμβλωματικής) μαζικής δημοκρατίας, επηρεάζοντας σε σημαντικό βαθμό τα καθημερινά ήθη.Ταυτόχρονα με την τροπή πρός την εγχώρια παραλλαγή της μαζικής δημοκρατίας συνελέστηκε λοιπόν και η στροφή πρός μιάν αντίστοιχη μορφή μεταμοντερνισμού, με την έννοια ότι η χαλάρωση η η διάλυση των εντόπιων ιδεολογημάτων, μαζί με την διεθνή ρευστοποίηση των σαφών ψυχροπολεμικών ιδεολογικών ορίων, προκάλεσε όχι μόνο μιάν αδιαφορία γιά την ελληνική ιδεολογία γενικότερα, αλλά και μιά χαοτική ανάμιξη των πνευματικών προιόντων που έρχονται σε όλο και μεγαλύτερες μάζες απ΄έξω - σε ακριβή αντιστοιχία άλλωστε πρό την ραγδαία αύξηση της εισαγωγής υλικών καταναλωτικών αγαθών.Ο συνδυασμός των πάντων με τα πάντα, ο οποίος, όπως θα δούμε σ΄αυτό το βιβλίο, αποτελεί ουσιώδες γνώρισμα του μαζικοδημοκρατικού τρόπου σκέψης, καθώς και οι ηδονηστικές αξίες του αυθορμητισμού και της αυτοπραγμάτωσης, όπως τις διακήρυξε η πολιτισμική επανάσταση στην Ελλάδα συμφύρθηκαν με τις παμπάλαιες και πασίγνωστες επιχώριες έξεις της πνευματικής νωθρότητας, του εξυπνακιδισμού και της ημιμάθειας.Η σύμφηση αυτή, επομένως, ΄ήταν η φυσική και βολική είσοδος του μεταμοντερνισμού σ΄έναν τόπο όπου το αστικό εργασιακό ήθος είναι ουσιαστικά άγνωστο όχι μόνο στον τομέα της υλικής παραγωγής, αλλά και στον τομέα του πνεύματος, όπου δεν διαμορφώθηκαν επιστημονικές παραδόσεις με συνοχή και με μακρόβιους φορείς και όπου οι μίμοι και οι γελωτοποιοί εκροσωπούνται με ποσοστά ιδιαιτέρως υψηλά στους κύκλους των διανοουμένων, στα πανεπιστήμια και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.Οπως και να΄χει, η τέτοια είσοδος του μεταμοντερνισμού στις ελληνικές συνθήκες αποτελεί την ολοκλήρωση, και εν μέρει την κορύφωση της κρίσης όλων των θεμελιωδών δεδομένων της ελληνικής εθνικής ζωής.

Η εκποίηση του έθνους με την υλική έννοια θα συνοδευθεί και από την πλήρη πνευματική του στειρότητα, αν η μεταμοντέρνα σύμφυση των πάντων με τα πάντα πραγματωθεί αποκλεισικά ως σύμφυση μεταξύ κακοχωνεμένων δάνειων στοιχείων και αν η φθορά των ελληνικών η εν πάσει περιπτώσει εξελληνισμένων ιδεολογημάτων καταλήξει σύν τοις άλλοις σε συρρίκνωση η εργαλειοποίηση της γλώσσας, τέτοια ώστε να μήν μπορεί πιά να παραχθεί στον νεοελληνικό χώρο το μόνο προιόν που - ακριβώς χάρη στη μοναδική δυναμική μιάς πολυστρωματικής και παμπάλαιας γλώσσας - έχει παραχθεί ως τώρα σε υχηλή ποιότητα : ποίηση.
Απέναντι σε όλα αυτά τα φαινόμενα μπορεί κανείς να δοκιμάζει οδύνη , νοιώθοντας μετέωρος και δίχως εθνικές ρίζες, η μπορεί και να τα θεωρεί ασήμαντα, πιστεύοντας ότι πατρίδα του ανθρώπου προ παντός σήμερα, είναι ο κόσμος κι΄ότι την τροφή που δεν μπορεί να του δώσει ο ένας τόπος του την παρέχει ένας άλλος.
Οποιαδήποτε προσωπική στάση κι΄αν επιλέξει ο καθένας, γεγονός είναι ότι η νεοελληνική ιστορία, έτσι όπως τη γνωρίσαμε στα τελευταία διακόσια χρόνια,κλείνει τον κύκλο της.Ασφαλώς τα τραγικά και κωμικά της επεισόδια δεν τέλειωσαν ακόμη,όμως χάνεται η ενότητα της προβληματικής της και ο ειδοποιός της χαρακτήρας.Η Ελλάδα εντάσσεται σε πολύ χαμηλή θέση στο σύστημα του διεθνούς καταμερισμού της υλικής και πνευματικής εργασίας.Ο δικός της μεταμοντερνισμός συνίσταται στο ότι αποτελεί μιά στενή και παράμερη λωρίδα στο ευρύ φάσμα του μεταμοντερνισμού άλλων."

Το ανωτέρω κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Π. Κονδύλη "Η παρακμή του αστικού πολιτισμού" σελίδες 45,46,47.