Επειδή έχει κατά την γνώμη σχέση έμμεση με το κύριο θέμα αυτού του ιστολογίου, αποφάσισα να το ξαναδημοσιεύσω και σ'αυτό το ιστολόγιο.
Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Με αφορμή διάφορα τυχαία περιστατικά στη ζωή μου, έτυχε να ανακαλύψω σταδιακά αυτό που ονομάζεται στρατηγική.
Απο τότε, επειδή μ’αρέσει η πρακτική επίλυση των προβλημάτων, η στρατηγική με μάγεψε και αφιέρωσα αρκετό χρόνο για να την μελετήσω.Σε καμμιά περίπτωση δεν μπορώ να πώ ότι την κατέχω.Ομως, ασχολήθηκα αρκετά, και πιστεύω ότι έχω μιά εξοικείωση με τις αρχές της.
Σ αυτή την σελίδα θα προσπαθήσω να κάνω μιά εισαγωγή στην στρατηγική, ελπίζοντας ότι θα τραβήξει το ενδιαφέρον σας, και θα σας οδηγήσει να γνωρίσετε περισσότερα γι’ αυτή την τέχνη πρακτικής και βέλτιστης επίλυσης ιδιαίτερα σύνθετων προβλημάτων.
Προσωπικά, είχα την τύχη ν’ανακαλύψω την στρατηγική στο Πανεπιστήμιο, στα πλαίσια ενός μεταπτυχιακού με εξειδίκευση στα χρηματο-οικονομικά.
Η στρατηγική ήταν ένα απο τα κύρια μαθήματα, και αφιερώσαμε 6 ώρες την βδομάδα για περίπου 10 μήνες.Αρχίσαμε απο τις βασικές αρχές της στρατηγικής για κοντά πέντε μήνες , και αργότερα εφαρμόσαμε αυτες τις αρχές στα χρηματο-οικονομικά.Για παράδειγμα, αν μελετούσαμε μια επιχείρηση-στόχο για εξαγορά, έπρεπε να κάνουμε μια στρατηγική μελέτη και να μελετήσουμε στρατηγικά (δηλαδή απο όλες τις πλευρές )σε βάθος τον κλάδο της, τα δυνατά και αδύνατα σημεία της, τα δυνατά και αδύνατα σημεία των ανταγωνιστών της, ….. και να καταλήξουμε σε μιά στρατηγική διάγνωση.Κάπως έτσι κορυφώθηκε η δική μου σχέση με την στρατηγική, και έκτοτε συνεχίζω όσο μπορώ, να μελετώ στον ελεύθερο χρόνο μου, αυτή την τέχνη.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Κατά την γνώμη μου, η στρατηγική είναι η συλλογή και η κατάλληλη επεξεργασία όλων των απαραίτητων δεδομένων, που μας επιτρέπουν στα πλαίσια μιάς αντιπαράθεσης, στρατιωτικής, διπλωματικής, επιχειρηματικής κλπ, βασιζόμενοι στο προφανές “δυνατό”, να δούμε και να προσδιορίσουμε το “εφικτό” για εμάς. Αφού προσδιοριστεί με ακρίβεια το εφικτό, η στρατηγική πρέπει να επεξεργαστεί και να εφαρμόσει τις κατάλληλες τακτικές κινήσεις οι οποίες θα επιτρέψουν να επιτευχθεί ο στόχος, δηλαδή το εφικτό.
Σήμερα, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι η σύλληψη της ιδέας της στρατηγικής, οφείλεται αρχικά στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β΄, αλλά ο γιός του ο Μέγας Αλέξανδρος είναι αυτός που την μετέτρεψε σε τέχνη.Εδώ και 2500 χρόνια, η βασική πηγή της γνώσης για την στρατηγική και τις τακτικές κινήσεις που την υπηρετούν, είναι οι ιδέες και το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Λέγεται ότι ο Μακιαβέλλι, στηρίχθηκε για το έργο και την καρριέρα του, στην μελέτη των στρατιωτικών εκστρατειών και των πολιτικών συστημάτων διακυβέρνησης που καθιέρωσε ο Μεγάλος Αλέξανδρος στις περιοχές που είχε κατακτήσει.
Πρόσφατα, διάβασα το βιβλίο του PARTHA BOSE με τίτλο “Μέγας Αλέξανδρος, η τέχνη της στρατηγικής ” (εκδόσεις Κριτική ) το οποίω συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον ενδιαφέρεται για την στρατηγική.Στο βιβλίο αυτό, στην σελίδα 22 αναφέρει ο συγγραφέας ότι το 1991″ ο Graham Sharman κι’ εγώ, επισκεφτήκαμε τον στρατηγό που διοικούσε τις πολυεθνικές δυνάμεις στον πόλεμο του Κόλπου, τον William Gus Pagonis, και είδαμε ιδιοίς όμμασιν πως η στρατιωτική και η τακτική του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διαμόρφωσαν τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ κινήθηκαν σε έναν πόλεμο που διεξήχθη στην αραβική έρημο που ο Αλέξανδρος διέσχισε 2500 χρόνια περίπου πρίν.”
Ο Αλέξανδρος ήταν ο πρώτος στρατηγός που απέδειξε ότι ένας μικρότερος σε δύναμη στρατός, μπορεί να κερδίσει έναν μεγαλύτερο σε δύναμη στρατό, με τις κατάλληλες τακτικές κινήσεις.Ηταν επίσης ο πρώτος που έδωσε την απαραίτητη σημασία στην συλλογή πληροφοριών.
Δεν χρειάζεται όμως να αναφερθώ περισσότερο στον Μεγάλο Αλέξανδρο.Οσοι γνωρίζουν Ιστορία και έχουν ασχοληθεί με την μελέτη της στρατηγικής, ξέρουν ότι υπήρξε ο μεγαλύτερος σχεδιαστής στρατηγικής που πέρασε ποτέ απο αυτό τον πλανήτη.
Αυτό είναι που συγκράτησε και θα συγκρατεί για πάντα ο παγκόσμιος πολιτισμός απο τα μόλις 12 χρόνια που παρέμεινε στην εξουσία ο Μεγαλέξανδρος.Το έργο του μελετούν και ξαναμελετούν οι μεγάλοι δάσκαλοι της εποχής μας, προσπαθώντας να εφαρμόσουν τις αρχές του στην διπλωματία, στην στρατιωτικά εκπαίδευση, στην διοίκηση επιχειρήσεων,… στα πιό φημισμένα σήμερα πανεπιστήμια αυτού του πλανήτη.
ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ
Η προυπόθεση είναι η κατάλληλη επεξεργασία των δεδομένων για να διαμορφωθεί η στρατηγική.
Η λέξη “κατάλληλη”, είναι κατά την γνώμη μου κρίσιμη, διότι συνεπάγεται ο σχεδιαστής να έχει μιά υψηλή παιδεία.Ο Μέγας αλέξανδρος είχε αυτή την παιδεία, δεδομένου ότι είχε ως δάσκαλο τον Αριστοτέλη, στη σχολή του παλατιού που δημιούργησε ο πατέρας του στο προάστιο της Μίεζας.
Το να έχει ένας πατέρας και μάλιστα βασιλιάς την προνοητικότητα ν’ ασχοληθεί με την παιδεία του γιού του, είναι ίσως αξιοσημείωτο για εκείνη την εποχή, ιδίως στην Μακεδονία, όπου η εναλλαγή των ηγετών στην εξουσία γινόταν πάρα πολύ συχνά.
Αυτό όμως που έκανε αυτή τη σχολή ξεχωριστή, είναι το επίπεδο της παιδείας που παρείχε, όχι μόνο για εκείνη την εποχή αλλά διαχρονικά μέχρι και σήμερα.Πιστεύω ότι η παιδεία της σχολής της Μιέζας είναι ένα απο τα θαύματα της ανθρώπινης δημιουργίας μέχρι και σήμερα.Χρειάστηκαν κοντά 2500 χρόνια για ν’αρχίσουν να κατανοούν και να εφαρμόζουν οι σύγχρονοι μεγάλοι δάσκαλοι(όχι στην Ελλάδα βέβαια ), τις αρχές διαπαιδαγώγησης της σχολής της Μιέζας.
Θα μου έπαιρνε πολύ χρόνο εδώ, να περιγράψω αναλυτικά τις αρχές ( που εγώ τουλάχιστον συγκράτησα και κατάλαβα ) διαπαιδαγώγησης της σχολής της Μιέζας.Θα το κάνω όμως σε ξεχωριστή ανάρτηση κάποια στιγμή διότι έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον κατά την γνώμη μου.
Η ουσία πάντως είναι ότι δεν μπορείς να χαράξεις στρατηγική αν δεν έχεις διδαχθεί ένα συγκεκριμμένο τρόπο σκέψης, και αν δεν έχεις μελετήσει πολλές και διαφορετικές τέχνες και επιστήμες.Οι τέχνες και οι επιστήμες δίνουν την τροφή, και ο συγκεκριμμένος τρόπος σκέψης πρέπει να την επεξεργάζεται κατάλληλα.
Ενας Γάλλος μαθηματικός ο Descartes στο ερώτημα σε τί χρησιμεύει η γνώση, έγραφε στους “Κανόνες για την κατεύθυνση του πνεύματος, Κανόνας 1 “(η μετάφραση είναι δική μου και ελπίζω να την αποδίδω σωστα) : “ο σκοπός της παιδείας πρέπει να είναι να κατευθύνει το πνεύμα μέχρι του σημείου να το κάνει ικανό να παράγει θεμελιωμένη και αληθινή κρίση επι οποιουδήποτε θέματος του προκύψει”Με άλλα λόγια, η παιδεία πρέπει να έχει ώς στόχο να κάνει το μυαλό να σκέφτεται.
Αυτή είναι η βάση.Και αυτή η βάση εξασφαλιζόταν την σχολή της Μιέζας.
Ο Αριστοτέλης όμως είχε μιά πολύ πιό σύνθετη άποψη για τον τρόπο διαπαιδαγώγησης και την εφάρμοσε.Να αναφέρω πολύ σύντομα την διδασκαλία της αυτογνωσίας με σκοπό την διαμόρφωση του χαρακτήρα, την διδασκαλία της γρήγορης λήψης αποφάσεων μπροστά σε ανόμοια και αντιφατικά δεδομένα (ικανότητα γρήγορης αντίληψης των εξωτερικών συνθηκών και ικανότητα γρήγορης προσαρμογής σ άυτές ),την διδασκαλία της κριτικής σκέψης, της αυτοκριτικής και της ειλικρίνειας του πνεύματος, την διδασκαλία της διασταύρωσης πληροφοριών μέσω μιάς ταξινόμησης της σειράς των ερωτήσεων και του τρόπου που γίνονταν οι ερωτήσεις,την διδασκαλία της αξίας της διανοητικής εξάσκησης, την διδασκαλία της πειθαρχίας, την διδασκαλία πολλών και διαφορετικών τεχνών και επιστημών, την διδασκαλία της συνεργασίας για την επίλυση προβλημάτων, την διδασκαλία της ηθικής, την διδασκαλία της πρακτικής εξάσκησης, και πολλά άλλα.
Υπάρχει άραγε σήμερα στον κόσμο έστω και ένα πανεπιστήμιο που να παρέχει ένα τόσο υψηλό και ολοκληρωμένο επίπεδο παιδείας όπως αυτό της σχολής της Μίεζας ; Νομίζω ότι δεν υπάρχει.
Αρκεί να σκεφτούμε ότι μόλις το 1870 άρχισε να υιοθετείται δειλά-δειλά και αποσπασματικά η μέθοδος διδασκαλίας του Αριστοτέλη στην Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, για να ακολουθήσει το 1924 η σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του ίδιου πανεπιστημίου.Σε ότι αφορά τις στρατιωτικές και διπλωματικές σχολές, αυτές άρχισαν αποσπασματικά να υιοθετούν τις μεθόδους του Αριστοτέλη ουσιαστικά μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.(διευκρινίζω ότι είχαν αρχίσει να μελετάνε τις στρατηγικές που χρησιμοποίησε ο Μεγαλέξανδρος μετά το 1930, όμως σίγουρα τις μεθόδους διδασκαλίας του Αριστοτέλη άρχισαν να τις μελετούν και να τις υιοθετούν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο).
Θα περάσουν σίγουρα πολλές δεκαετίες ακόμα μέχρι να κατανοηθούν πλήρως οι μέθοδοι διαπαιδαγώγησης του Αριστοτέλη και να εφαρμοστούν εν μέρει.
Αρκεί για παράδειγμα να σκεφτούμε ότι μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζουμε να ακούμε και να ασχολούμαστε για έννοιες όπως η εταιρική διακυβέρνηση , η επιχειρηματική κοινωνική ευθύνη η η επιχειρηματική ηθική, όταν τα θέματα αυτά διδασκόταν σε βάθος απο τον Αριστοτέλη στην σχολή της Μίεζας πρίν απο 2500 χρόνια, ώς κύριες αρχές διαπαιδαγώγησης.
Ο Αριστοτέλης έλεγε απ ‘οτι γράφεται στην διεθνή βιβλιογραφία, συχνά στους μαθητές του : υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι για να κάνετε κάτι λάθος, αλλά μόνο ένας για να το κάνετε σωστά, ειδικά αν πρόκειται για θέμα ηθικής φύσης.Αυτό θέλω να το έχετε μάθει οπωσδήποτε ολοκληρώνοντας την παραμονή σας στην σχολή.ΚΙ αυτό έλεγε, θα το μάθετε με την εξάσκηση.Οπως ένας χτίστης γίνεται καλύτερος με την εμπειρία που αποκτά, έτσι κι ‘εσεις θα γίνετε δίκαιοι πράττοντας δίκαιες πράξεις, γενναίοι κάνοντας γενναιες πράξεις,…
Πολλά τυχαία γεγονότα δημιουργούν ιστορία. Ομως η πορεία και το έργο του Μέγα Αλέξανδρου σίγουρα δεν είναι τυχαίο. Είχε φυσικά τις δικές του ικανότητες.Ομως, αν δεν είχε την παιδεία της σχολής της Μίεζας, δεν θα είχε μεινει στην ιστορία ως ο μεγαλύτερος σχεδιαστής στρατηγικής όλων των εποχών.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Οι βασικές αρχές της Στρατηγικής είναι οι ίδιες ασχέτως της ανθρώπινης δραστηριότητας στην οποία εφαρμόζονται.
Σε ότι αφορά ειδικά τις διεθνείς σχέσεις, νομίζω ότι η Στρατηγική έχει ένα ιδιαίτερο διανοητικό αλλά και ουσιαστικό ενδιαφέρον για εμάς τους απλούς πολίτες που απλά παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
Ειδικά για εμάς τους Ελληνες που έχουμε ακόμα ανοικτά εξωτερικά μέτωπα, είναι νομίζω σημαντικό να ξέρουμε ότι η χώρα μας έχει στρατηγική η δεν έχει, στις διεθνείς σχέσεις (έχει ; ).
Αν έχει στρατηγική, κάπου θα την έχουμε δεί η θα την έχουμε νοιώσει.Αν πάλι δεν έχει, κάπου θα έχουμε δεί τις αρνητικές συνέπειες της έλλειψης στρατηγικής.
Αν πάρουμε τα τελευταία 10 χρόνια, νομίζω για παράδειγμα ότι όλοι θα συμφωνήσουμε ότι για το θέμα της επανένωσης της Κύπρου, η Ελλάδα είχε μιά στρατηγική μέχρι που κυβερνούσε ο Σημίτης και μιά απο τις τακτικές κινήσεις που εξυπηρετούσαν αυτή την στρατηγική ήταν η εκμετάλλευση όλων των μέσων που είχε η χώρα και των διεθνών συγκυριών ώστε να ενταχθεί η Κύπρος στην Ευρωπαική Ενωση.Τα τελευταία 5 χρόνια η Ελλάδα δεν έχει στρατηγική για το Κυπριακό κατά την γνώμη μου.Απόδειξη είναι το σχέδιο Ανάν και τα αποτελέσματα του.
Η Στρατηγική είναι κατά συνέπεια κάτι που έχει χειροπιαστό αποτέλεσμα.Δεν είναι θεωρία ούτε προπάντων κοσμο-θεωρία.Εχει ώς σκοπό, την εξασφάλιση του μέγιστου εφικτού αποτελέσματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου